Trên khắp thế giới, nhiều chính phủ đã quyết định hy sinh kinh tế và sự tự do để ngăn Covid-19, đại dịch giết chết hơn 47.000 người trên toàn cầu, bằng cách phong tỏa đất nước và thực thi nguyên tắc cách biệt cộng đồng. Nhưng trái với hiệu quả trong việc làm phẳng đường cong của dịch, các biện pháp phong tỏa này lại ảnh hưởng nghiêm trọng tới người nghèo.
Tại đặc khu Hong Kong của Trung Quốc và thủ đô Manila của Philippines, hai thành phố chứng kiến tình trạng bất bình đẳng nghiêm trọng, nhiều người nghèo rơi vào cảnh khốn cùng vì Covid-19.
Tang Yi Han (giữa) và hai con trai chen chúc trong căn hộ hơn 10 m2 ở Hong Kong hôm 22/3. Ảnh: Washington Post
Cuộc sống của gia đình Tang Yi Han, 44 tuổi, tại Hong Kong ngày càng khó khăn. Chồng Tang làm công nhân xây dựng để kiếm tiền nuôi cả nhà. Nhưng công việc của anh cũng ngày càng kém hơn do các cuộc biểu tình kéo dài nhiều tháng ở thành phố.
Khó khăn này chưa qua, thử thách khác lại ập tới khi “bão Covid-19” tấn công Hong Kong cuối tháng 1. Chồng cô giờ chỉ làm việc một ngày mỗi tuần và kiếm được khoảng 500-600 USD mỗi tháng. Thế nhưng vợ chồng Tang phải mất tới 900 USD mỗi tháng cho căn hộ hơn 10 m2 trong một tòa nhà không có thang máy, khiến cuộc sống của họ ngày càng bấp bênh.
Charles Tang, 22 tuổi, con trai đầu của Tang, đang theo học chuyên ngành khoa học y tế tại Quảng Châu, Trung Quốc đại lục, nhưng đã trở về nhà để học trực tuyến sau khi Covid-19 bùng phát. Trường của cậu con trai 6 tuổi Justin cũng đã đóng cửa từ tháng 1.
“Mọi thứ thật khó khăn với chúng. Mạng Internet ở đây không đủ mạnh để cả hai đứa có thể học trực tuyến cùng lúc. Chúng tôi thường đến thư viện để mượn sách nhưng giờ nó cũng đã đóng cửa, trong khi chúng tôi không có tiền để mua”, Tang nói.
Không có tiền mua đồ bảo hộ và khẩu trang y tế, gia đình Tang phải ở lì trong nhà suốt 4 tuần vì Covid-19. Justin là một cậu bé năng động và thích chạy nhảy, nhưng trong căn hộ chật chội của Tang, điều này là không thể.
“Bởi vì tất cả chúng tôi đều ở nhà, nên thật khó khi phải chen chúc và sống trong không gian này”, cô nói.
Tang hy vọng hai con của cô có cơ hội có cuộc sống tốt hơn nhưng lại sợ rằng hoàn cảnh gia đình có thể cản trở tương lai của chúng. Không có tài liệu học và đường truyền Internet ổn định, Tang lo lắng không biết hai con cô có thể theo kịp chương trình học hay không, đặc biệt là những kỳ thi quan trọng sắp tới của Charles và kỳ thi vào lớp một của Justin.
“Những vấn đề của chúng tôi đã chồng chất từ năm ngoái. Và giờ, chủ nhà muốn tống cổ chúng tôi đi vì chậm trả tiền thuê. Chúng tôi sẽ không thể vượt qua giai đoạn này nếu không có hỗ trợ”, Tang nói.
Bà Park Shuk-chun tại nhà ở xã hội ở Hong Kong hôm 24/3. Ảnh: Washington Post.
Trong khi đó, với một người già neo đơn như bà Pang Shuk-chun, 87 tuổi, mọi thứ còn khó khăn gấp bội phần.
“Có lẽ số phận của tôi không thể có một cuộc sống gia đình trọn vẹn. Những đứa con của tôi đã lớn và đều có cuộc sống riêng. Tôi không muốn làm phiền chúng”, bà nói.
Pang đã li dị từ lâu và sống một mình trong khu nhà ở xã hội tại Hong Kong. Bà lần đầu nghe tin về Covid-19 từ một người hàng xóm. Từng sống sót qua Thế chiến II và dịch SARS năm 2003, lúc đầu bà không thấy quá lo lắng và thoải mái ra khỏi nhà mà không có đồ bảo hộ vào khoảng giữa tháng 1. Một người qua đường khuyên bà nên đeo khẩu trang và cảnh báo rằng người già như bà rất dễ gặp nguy hiểm.
Nhưng khi bà tìm mua cũng là lúc “cơn khát” khẩu trang bắt đầu. Chúng đã bị vét sạch tại các cửa hàng tạp hóa. Tại vài hiệu thuốc còn khẩu trang, những dòng người xếp dài kiên nhẫn chờ đợi. Bà Pang không có Internet ở nhà và không biết làm thể nào để tìm mua hàng trên mạng.
“Tôi chưa từng xếp hàng để mua khẩu trang bởi trước đó tôi bị đau nặng ở chân. Tôi sợ rằng mình có thể gặp vấn đề nếu đứng xếp hàng quá lâu”, bà Pang nói.
Bà sống nhờ vào đồ quyên tặng từ hàng xóm và nhân viên xã hội, nhưng cảm thấy bí bách khi không được rời khỏi nhà. Nhà dưỡng lão nơi bà làm tình nguyện viên hỗ trợ người cao tuổi đã đóng cửa. Khi thực phẩm khan hiếm, bà Pang phải sống nhiều tuần chỉ với túi gạo mua trước khi tình trạng mua sắm hoảng loạn xảy ra. Rau xanh cũng trở thành món ăn xa xỉ mà bà chỉ được ăn 2-3 ngày một lần.
Bà phải tái sử dụng khẩu trang trong nhiều ngày, bất chấp lời khuyên của chuyên gia y tế, chỉ để ra ngoài mua nhu yếu phẩm. Một số cửa hàng và taxi không chấp nhận người không đeo khẩu trang.
“Những người bình thường như tôi không thể mua được khẩu trang. Chúng tôi cũng không có tiền mua nước rửa tay, nên không thể ra ngoài. Giờ tôi không thấy có bất kỳ hy vọng nào và thật khó để biết khi nào tất cả chuyện này qua đi”, bà Pang buồn rầu nói.
Jacky Chan ngồi xe lăn lên tàu điện ngầm ở Hong Kong hôm 19/3. Ảnh: Washington Post.
Không chỉ người già neo đơn, những người khuyết tật như Jacky Chan, 33 cũng là đối tượng dễ bị tổn thương vì Covid-19. Trước khi nCoV xuất hiện, Chan nỗ lực để sống tốt, bất chấp những khuyết tật bẩm sinh nghiêm trọng, như bại não, mù một bên mắt và phổi kém phát triển.
Anh tự làm quen với một cuộc sống gắn liền với xe lăn: tới lớp dạy đóng gói sản phẩm, tán gẫu cùng những người khuyết tật khác trong giờ nghỉ và làm công tác tình nguyện khi rảnh.
“Tôi là một người hướng ngoại và rất lạc quan. Nhưng giờ, lần đầu tiên trong hơn 20 năm tham gia, lớp học của tôi đã đóng cửa”, Chan nói.
Các vấn đề của Chan ngày càng cấp bách hơn khi anh không thể tới bệnh viện mua thuốc điều trị hen suyễn do dịch vụ này bị cắt giảm vì Covid-19. Khi nCoV xuất hiện ở Hong Kong hồi tháng 1, anh không thể tìm được khẩu trang, thậm chí có tìm thấy cũng không đủ tiền mua. Chan sống nhờ vào mẹ, người giờ đã mất việc và phải nhận giúp đỡ từ tổ chức từ thiện dành cho người khuyết tật nơi Chan làm tình nguyện viên. Nhưng khoản quyên tặng từ cộng đồng cho tổ chức từ thiện này cũng đã giảm đáng kể.
Anh cảm thấy cô đơn và bị cô lập khi ở nhà. Mẹ Chan phải chăm sóc bà bị ốm, nên anh phải ở nhà một mình 6 tiếng mỗi ngày. “Thật khó để tôi có thể vượt qua giai đoạn này”, Chan nói khi cố gắng giữ chiếc khẩu trang liên tục tuột khỏi mặt.
Chan phải thận trọng hơn mọi người bởi phổi của anh rất yếu và bị bệnh mạn tính từ lâu. “Mỗi ngày tôi đều tự hỏi liệu mình có phải người nhiễm bệnh tiếp theo. Tôi rất sợ hãi”, Chan nói.
Trong khi đó tại Philippines, khi thủ đô Manila bị phong tỏa kể từ ngày 15/3, Cirilo “Liloy” Natorena, 56 tuổi, mất việc. Ông là tài xế xe jeepney, loại phương tiện giao thông công cộng màu sắc rực rỡ phổ biến ở quốc gia này. Các con của ông, làm nhân viên ở trung tâm thương mại, cũng mất việc chỉ sau một đêm.
Gia đình Natorena sống chen chúc trong một căn nhà nhỏ ở ngôi làng ven biển phía nam Manila, nơi giá thuê rất rẻ. Quan chức trong làng đã cho gia đình ông hai túi đồ trợ cấp, gồm gần một kg gạo, 4 túi mì, 4 lon cá đóng hộp và hai chiếc khẩu trang. Nhưng số đồ này không đủ cho gia đình 15 người của Natorena. Ngày thủ đô áp lệnh phong tỏa, Natorena đã mua 25 kg gạo, nhưng chưa đầy một tuần, họ chỉ còn hơn 3 kg.
Trước khi nghỉ việc, Natorena kiếm được chưa tới 20 USD mỗi ngày nhưng gia đình vẫn đủ ăn. Tuy nhiên, giờ ông không biết bữa sau mọi người sẽ có gì để bỏ vào bụng.
“Những người bình thường sẽ sống sao đây? Nếu họ phong tỏa, họ nên trợ cấp cho chúng tôi. Giờ đây ra phố, chúng tôi chỉ thấy binh sĩ tuần tra. Cuộc sống giờ giống như thời chiến”, ông nói.
Cirilo “Liloy” Natorena ngồi bên chiếc xe jeepney ở Paranaque, phía nam Manila, Philippines hôm 22/3. Ảnh: Washington Post
“Tất cả chúng tôi ở đây đều như nhau. Một số người nói chắc chắn chúng tôi sẽ không chết vì Covid-19, nhưng chúng tôi đang chết dần vì đói”, Jamaica Rivera, 18 tuổi, nói khi đang ở trong căn nhà tạm ở Taytay, phía đông Manila.
Trước khi Manila bị phong tỏa, Rivera bán thuốc lá dạo kiếm sống, trong khi chồng cô là Reggie Tranya làm nghề bốc vác thuê và kiếm được 5 USD mỗi ngày.
Đứa con một tuổi bị ho nhưng họ không thể đưa con đi chữa, bởi các trung tâm y tế đã hết thuốc và đóng cửa sau lệnh phong tỏa. Cuối cùng, họ đưa con tới bệnh viện. “Họ nói với chúng tôi hãy cẩn thận và đừng ra ngoài nhiều”, Rivera nói.
Tại nơi Rivera ở, hầu hết mọi người đều mất việc vì phong tỏa. Rivera đã thuê một trong 20 căn nhà tạm dựng trên một khu đất trống. Cô cho biết gia đình mình không thể xin trợ cấp từ chính phủ vì chưa có thẻ căn cước công dân.
“Không ai giúp chúng tôi. Sự giúp đỡ duy nhất mà chúng tôi nhận được từ đợt bầu cử trước là bánh mì đã quá hạn sử dụng”, cô nói.
Hoàn cảnh của gia đình Luisa Cabatuan, 59 tuổi, cũng không tốt hơn. Bà, một người giúp việc và chồng Leonardo, công nhân xây dựng, đều mất việc sau lệnh phong tỏa. Con trai 23 tuổi của bà Cabatuan cũng bị cho thôi công việc rửa xe, trong khi con gái út vẫn đang đi học.
Không còn cách nào, họ trở về với công việc trước đây: nhặt rác kiếm sống. Tuy nhiên, ngày đầu tiên sau lệnh phong tỏa, cửa hàng thu mua phế liệu đóng cửa và kể từ đó, họ phải giữ lại đồ nhặt được để chờ đến khi nó mở cửa trở lại. Mỗi buổi tối, họ thường được một người bạn bán rau, cá cho đồ ăn thừa.
Rác ngày cũng ít hơn do nhiều cửa hàng đã đóng cửa. Họ đeo khẩu trang vải nhưng dùng tay không để bới rác. Sau khi về nhà, họ sẽ giặt sạch khẩu trang, phơi khô và xịt cồn sát khuẩn. Nhưng họ giờ chỉ còn một chai cồn được cho trước đó.
“Nếu tình hình này kéo dài, chúng tôi sẽ rất khốn khổ”, bà Cabatuan nói. Chồng bà còn bi quan hơn. “Virus có thể tránh được, nhưng cơn đói thì không”, ông than phiền.
Thanh Tâm (vnexpress theo Washington Post)
