Kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XIV đã bước vào phiên chất vấn, một hoạt động rất quan trọng trong mỗi kỳ họp. Cách chất vấn trong kỳ họp lần này là: “Hỏi nhanh, đáp gọn. Mỗi đại biểu có 1 phút để nêu chất vấn. Còn người bị chất vấn có 3 phút để giải trình”.
Đây có thể nói là một bước đột phá trong hoạt động chất vấn, được cử tri cả nước hết sức đồng tình.
Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương Hoàng Quốc Thưởng chất vấn. Ảnh: Phương Hoa/TTXVN
Bởi theo dõi rất nhiều phiên chất vấn của những kỳ họp trước, cử tri đã hết sức ngán ngẩm trước những câu chất vấn nghê nga, kéo dài hàng năm, mười phút, người nghe câu cuối có khi quên mất cả câu đầu. Còn người bị chất vấn thì trả lời vòng vo, lảng tránh. Chất vấn một đằng, có khi lại giải trình một nẻo. Nhiều khi nội dung chất vấn còn được gửi đến trước. Người giải trình trả lời bằng cách viết sẵn thành văn bản rồi cầm đọc tại nghị trường như học sinh tiểu học đọc chính tả. Đôi khi đọc còn vấp váp. Nhiều đại biểu còn lẫn lộn giữa hỏi và chất vấn.
Hỏi, là trình bày một vấn đề mà mình chưa hiểu, chưa thông, nhờ người được hỏi giải thích giúp cho. Còn chất vấn mang tầm cao hơn, đó là một vấn đề nóng, gây bức xúc cho cử tri cả nước mà người chất vấn nêu ra, buộc người bị chất vấn phải giải trình (chứ không phải trả lời) về vấn đề đó, chỉ ra cái được, cái chưa được của vấn đề, kèm theo đó là những giải pháp khắc phục, và lời hứa bao giờ thì giải quyết xong.
Nên nhớ, người chất vấn là nhân danh cử tri mà chất vấn, và thực hiện quyền giám sát mà cử tri đã giao cho mình. Vì vậy, chỉ khi nào câu “yêu cầu ông (hoặc bà) giải trình vấn đề trên trước cử tri” thay thế cho câu “xin ông (hoặc bà) vui lòng trả lời”, thì chất vấn mới ra chất vấn, và giải trình mới ra giải trình. Lâu nay, cứ sau mỗi kỳ họp Quốc hội, cử tri cả nước lại được nghe lời đánh giá “chất lượng chất vấn kỳ này đã được nâng cao một bước”. Nhưng thật sự, chẳng thấy nâng cao được bước nào.
Bằng cách “hỏi nhanh, đáp gọn, mỗi đại biểu có 1 phút để chất vấn và người được chất vấn có 3 phút để trả lời” lần này, người chất vấn bắt buộc phải cô đọng, đặt thẳng trọng tâm vấn đề muốn chất vấn một cách hết sức ngắn gọn, cô đọng, rõ ràng, dễ hiểu, chứ không thể nghê nga, lòng vòng. Còn người bị chất vấn cũng phải nắm thật vững các vấn đề trên cả nước thuộc lĩnh vực mà mình phụ trách, để trả lời tức khắc những chất vấn của đại biểu. Bởi không thể biết trước được đại biểu sẽ chất vấn cái gì. Việc trả lời cũng phải đúng trọng tâm, ngắn gọn, rõ ràng, súc tích, không thể, và cũng không còn thời gian mà vòng vo, lảng tránh, bởi nếu làm như thế, sẽ bị chủ tọa nhắc nhở ngay, và sẽ bị cử tri cả nước chỉ trích.
Chắc chắn lần này, nghị trường sẽ “nóng” hơn, sôi nổi hơn. Và cử tri cả nước sẽ nắm vững hơn về những lời hứa của những người bị chất vấn, để thực hiện quyền giám sát tốt hơn.
VŨ HỮU SỰ
