Những vấn đề lịch sử – văn hóa- xã hội- chính trị trong Doraemon – Bài 2

4. Suneo đại diện cho tầng lớp đại gia- tư bản, quý tộc chaebol như kiểu bác Vượng, bác Quyết bên mình vậy. Mà dòng họ Suneo thuộc dòng dõi quý tộc lâu đời, chứ không hề trọc phú giàu xổi. Giữa Tokyo đất đai tấc vàng tấc bạc mà nhà Suneo xây biệt phủ to tướng, có xe hơi, ao cá, mà Suneo cũng thuộc loại xởi lởi, chứ không phải đã giàu mà còn keo, thường xuyên cho Shizuka và Jaian đi nghỉ mát. Nhà Suneo giàu đi lên nhờ trình độ, ngay từ xưa họ đã là Samurai cấp cao phục vụ các lãnh chúa Nhật Bản. Bởi thế họ đầu tư bắt con cái học hành rất áp lực khắc khổ để giữ vững truyền thống đó, có tập Suneo vì bị mẹ bắt đi học thêm nhiều quá, nên bất bình bỏ nhà ra đi.

Suneo hay nghỉ chơi với Nobita, kiểu chuyến du lịch này không có chỗ cho anh bạn đâu, chi tiết gài khá khéo léo, bởi ở Nhật Bản hiện nay còn nặng quan điểm Sĩ- Nông- Công – Thương. Gia đình Nobita là Sĩ, gia đình Suneo là Thương, hai giai cấp này khá là thù địch nhau. Ngược lại, Suneo lại rất thân với Jaian, vì hai thằng này đều gốc gác con buôn, một thằng tiểu thương, một thằng đại gia cỡ bự

5. Dekisugi tượng trưng cho giai cấp quan chức, trâm anh thế phiệt, nhà mặt phố bố làm to. Nhà Dekisugi thậm chí còn giàu hơn nhà Suneo, có lần Nobita đi lạc trong nhà Dekisugi vì nhà như mê cung, bao nhiêu phòng ốc. Gia đình Dekisugi cũng giáo dục con rất nghiêm khắc, Dekisugi giàu nhưng không bao giờ vênh và hay khoe khoang giống Suneo, nhiệt tình giúp đỡ bạn bè, hạn chế cho con chơi với đám trẻ Nobita, dành thời gian để học tập, định hướng phấn đấu làm quan chức.

Bố mẹ Dekisugi không bao giờ xuất hiện trong truyện có lẽ một phần vì yếu tố chính trị nhạy cảm, một phần quan chức có quan điểm giữ hình ảnh, ít xuất hiện nơi đông người. Bởi thế mà sau này phần Ngoại Truyện Dekisugi làm đến thủ tướng Nhật cơ mà. Nói cách khác, nếu Suneo giàu nhờ làm ăn kinh doanh, thì Dekisugi giàu theo kiểu có học thức, trâm anh thế phiệt như gia đình cựu thủ tướng Nhật Shinzo Abe vậy.

Dekisugi là một trong số ít đứa trẻ ít bị Jaian ăn hiếp, Jaian sẵn sàng táng thẳng mặt Suneo và Nobita, nhưng không bao giờ dám động vào Dekisugi, kiểu như có thể đã bị bố mẹ dặn trước: Bố mẹ nó gớm lắm đấy, mày đừng có động vào nó mà cả nhà mang họa. Jaian chỉ dám dùng mưu hèn kế bẩn để chơi Dekisugi, ngại ra mặt nên ép Nobita phải ném cái gối mơ ngủ cho Dekisugi không học được bài, chứ không dám combat trực diện như Suneo hay Nobita.

II. LỊCH SỬ THẾ GIỚI TRONG DORAEMON

Xuyên suốt những tập truyện dài trong Doraemon, Fujiko đã khéo léo gài gắm yếu tố lịch sử xã hội loài người qua 5 hình thái xã hội thời kỳ đồ đá nguyên thủy – thời kỳ phong kiến trung đại- thời kỳ tư bản công nghiệp hóa- thời kỳ hiện đại- thời kỳ xã hội không tưởng. Rõ rệt nhất là ở tập Đấng Toàn Năng Nobita, cả nhóm bạn làm mô hình trái đất thu nhỏ, rồi quan sát nó phát triển. Những yếu tố như Cái Chết Đen ở Châu Âu, chiến tranh tôn giáo ( Thập Tự Chinh) đều được đề cập.

1. Đầu tiên tập truyện Nobita Chiến Thắng Quỷ Kamat mô tả rõ cách mà người tối cổ và người cổ đại sinh sống, các tập quán săn bắn, hái lượm, săn voi ma mút, lợn rừng. Rồi đến tập Nobita và Bí Mật Hành Tinh Màu Tím, Nobita tình cờ quen biết với Rafael- cậu bạn đến từ hành tinh Tím, đến thăm quan hành tinh Tím, cư dân hành tinh Tím có lịch sử tương đối giống loài người, họ từ săn bắn, hái lượm, rồi dần biết khai hoang đất đai, trồng lúa mì ăn.

2. Tiếp theo là tập truyện Nobita và Vương Quốc Trên Mây, nhóm Shizuka, Suneo, Jaian được xem bộ phim về lịch sử vương quốc thiên đường, tổ tiên họ là Bạch Vương Quốc, cũng là cư dân mặt đất, vương quốc họ bị 3 vương quốc hùng mạnh láng giềng là Hắc Tử Vương ở phía bắc, Xích Sa Vương ở vùng sa mạc phía nam, và Thanh Long Vương ở lục địa phía tây xâu xé, một ánh sáng trên trời xoẹt qua, và họ bước được lên mây xây nhà sinh sống, các kẻ thù thì tiếp tục combat nhau và lụi tàn.

Đây là một chi tiết ẩn dụ rất hay, có thể thấy Bạch Vương Quốc tượng trưng cho dân tộc Do Thái- dân tộc được Đức Chúa Trời chọn, Hắc Tử Vương tượng trưng cho đế chế Babylon ( phía Bắc Israel), Xích Sa Vương cuỡi lạc đà tượng trưng cho đế quốc Ả Rập ( vùng sa mạc phương Nam ), còn Thanh Long Vương đội giáp sắt hiệp sĩ tượng trưng đế quốc La Mã ( vùng lục địa phía Tây), 3 kẻ thù của dân tộc Do Thái. Người Do Thái vẫn tồn tại sau 2000 năm lưu lạc tha hương, nhưng những kẻ thù kia thì đã diệt vong và lụi tàn.

Hình ảnh mụ tư tế già xuất hiện trong tập truyện Đấng Toàn Năng Nobita là hình ảnh của Himiko- một nhân vật có thật của Nhật Bản nhưng còn khá thần bí, hay vị minh quân của nhà Abbasid vua Harul Al Rashid của đế quốc Hồi Giáo ( Iran ngày nay) cũng xuất hiện được mô tả khá rõ nét trong tập Nobita và Xứ Sở Ba Tư. Hay nền văn minh Maya ở châu Mỹ cũng xuất hiện trong tập truyện Truyền Thuyết Vua Mặt Trời Nobita, nền văn minh này có một tập tục khá lạc hậu và man rợ đó là hiến tế người sống để cầu mưa

3. Xã hội tư bản- công nghiệp hóa- cách mạng công nghệ 4.0 xuất hiện trong tập truyện Nobita và Bí Mật Mê Cung Bliki, câu chuyện về xã hội hành tinh Sapio, con người chăm chỉ làm việc phát minh ra trí tuệ nhân tạo với hệ thống robot, cyborg chuyên dụng hóa, từ đó con người chỉ có ăn và ngủ, công việc đã có bọn Robot phục vụ tận răng. Kết quả là bọn Robot nổi dậy đảo chính con người. Hành tinh Sapio suýt nữa đã rơi vào họa diệt chủng vì thói lười biếng, tham lam và ưa hưởng thụ của dân cư Sapio. Điều này ẩn dụ cho những mầm mống thói hư tật xấu của con người xuất hiện sau thời kỳ hậu cách mạng công nghệ.

Xã hội càng được coi là văn minh, hiện đại thì các vấn đề ô nhiễm môi trường cũng trở nên đáng báo động. Hành tinh Nimuge trong tập truyện Nobita và Hành Tinh Muông Thú ( tên cũ Ngôi Sao Cảm) là như thế, con người tự đào hố chôn mình vì phá hoại môi trường, cư dân hành tinh Nimuge mang tiếng đã bước vào thời kỳ hiện đại, nhưng hiện tại sống khổ sở không khác gì người tối cổ, rồi lại đi ra vũ trụ xâm lược, ăn cướp chủ quyền của hành tinh khác, vòng lặp vô tận cứ oan oan tương báo cứ như thế không sao thoát ra được. Đây cũng là một chi tiết ẩn dụ khá hay cho câu chuyện đại khủng hoảng ở các nước tư bản ( 1929- 1933), và hệ lụy là nên kinh tế tài chính các nước tư bản sụp đổ, dân cư nghèo đói, và họ phát động chiến tranh đi xâm lược hoặc bóc lột các dân tộc khác để bù đắp thiệt hại

4. Yếu tố xã hội không tưởng cũng được lồng ghép vào câu chuyện. Chủ Nghĩa Xã Hội Không Tưởng là một hình thái xã hội cao cấp trong mơ ước của con người, nó còn cao cấp hơn cả lý thuyết chủ nghĩa xã hội của Marx- Engel. Đó là vương quốc Thiên Đường trong tập truyện Nobita và Vương Quốc Trên Mây, hành tinh muông thú và xã hội loài vật trong tập truyện Nobita và Hành Tinh Muông Thú, họ dùng năng lượng điện mặt trời thay cho năng lượng hóa thạch như dầu mỏ, khí đốt, ăn các thức ăn có nguồn gốc từ chế phẩm vô cơ thay vì hữu cơ như việc giết mổ động vật, tái chế nước thải ra biển, sông hồ mà nước không hề có mùi hôi thối. Họ sống gắn bó với nhau thành một cộng đồng, các loài vật bất kể 4 chân, 2 chân không phân biệt quốc gia, dân tộc, không dùng các thủ đoạn chính trị để kèn cựa, cạnh tranh ảnh hưởng của nhau.

5. Còn một hình thái xã hội nữa khá hài hước mà Fujiko cũng lồng ghép và mô tả trong truyện đó là hình thái xã hội nửa mùa. Hình thái xã hội nửa mùa, là môt hình thái xã hội bề ngoài tưởng rất hiện đại như con người trong xã hội đó thì bảo thủ và tư duy lạc hậu. Hình thái xã hội nửa mùa đến ngày nay vẫn còn tồn tại, đó là các quốc gia Hồi Giáo Trung Đông.

Đó là xã hội của người kỳ nhông dưới lòng đất, trong tập truyện Nobita và Hiệp Sĩ Rồng ( tên cũ Cuộc Phiêu Lưu Vào Lòng Đât). Người Kỳ Nhông có những phát minh vượt trội hơn cả con người, đó là tàu đi xuyên nham thạch và đất đá, tàu từ trường, cây cối xanh tươi quanh năm không bao giờ bị héo. Nhưng con người thì sao, khoa học tiến bộ nhưng vì chui rúc dưới lòng đất lâu năm nên họ cực kỳ bảo thủ, họ thù địch với con người trên mặt đất vì cho rằng người mặt đất là thủ phạm của thảm họa 65 triệu năm trước khiến loài khủng long tổ tiên họ bị diệt vong, xã hội thần quyền vẫn tin vào thần linh ma quái và những điều kinh dị. Dù sau này đã được Doraemon khai sáng rằng thảm họa 65 triệu năm trước là do sao chổi va vào trái đất, họ vẫn nghĩ là có bàn tay của thần linh, việc khủng long bị diệt vong là ý chỉ của thần linh nên chúng ta không thể cưỡng lại, hay khi Doraemon dùng bánh thuần chủng đưa loài khủng long xuống lòng đất cư ngụ tránh họa, thì họ còn quỳ xuống gọi nhóm Doraemon là sứ giả của các vị thần. Thật là ngu muội mà không kém phần hài hước !!

Hay như xã hội của người đáy biển ở vương quốc Anatolie và Atlantis dưới khe vực Mariana và tam giác quỷ Bermuda, trong tập truyện Nobita và Lâu Đài Dưới Đáy Biển. Theo như mô tả, thì hơn 5000 năm trước, khi người mặt đất còn ăn lông ở lỗ, thì họ đã xây dựng được một nền văn minh rực rỡ dưới đáy đại dương, phát minh ra tàu chiến không người lái tự động tấn công kẻ thù, như cỗ máy Poseidon ở Tam Giác Quỷ Bermuda, tự động bắn đầu đạn tên lửa nếu bị nghi ngờ có kẻ địch tấn công. Thế nhưng cái vương quốc đáy biển lại sử dụng một cái bộ luật đã 5000 năm tuổi, để kết tội và toan xử tử hình nhóm Doraemon, vương quốc sắp diệt vong thì bó tay chịu chết, chỉ biết đi cầu nguyện đức mẹ thần biển vĩ đại !!

3. CÁC VẤN ĐỀ CHÍNH TRỊ- XÃ HỘI TRONG DORAEMON

a. Vấn Nạn Ô Nhiễm Môi Trường : Cái này phản ánh xuyên suốt rõ nhất ai cũng thấy nổi bật là các tập truyện Ngôi Sao Cảm, Vương Quốc Trên Mây, Thành Phố Thú Nhồi Bông như xả khí thải, chặt phá rừng, ô nhiễm nguồn nước

b. World War II – Chiến Tranh Lạnh : Cuộc chiến giữa 2 thái cực Tư Bản Chủ Nghĩa ( Mỹ) và Xã Hội Chủ Nghĩa ( Liên Xô) gián tiếp mô tả trong truyện, hành tinh Đỏ của bọn Quỷ Nimuge mà tên đứng đầu được đàn em gọi là Quốc Trưởng ( Cách gọi quá quen thuộc) ẩn dụ cho phe Trục, lực lượng Đồng Minh cứu giúp các loài vật ẩn dụ cho quân Đồng Minh. Hành Tinh Cảm của loài vật là một mô hình chủ nghĩa xã hội lý tưởng hoàn thiện

c. Chủ Nghĩa Thực Dân Khai Phá Tân Thế Giới: Mô tả trong tập truyện Bí Mật Hành Tinh Màu Tím, các nhóm cư dân ra đi khai phá hành tinh Tím, như cách mà các nhóm dân cư tới châu Mỹ sinh sống, các nước đế quốc nổ súng sát hại dân bản địa châu Mỹ.

d. Chủ Nghĩa Độc Tài: Chủ nghĩa độc tài từng tồn tại ở nhiều nơi trên thế giới, nhưng người nổi tiếng nhất mà chúng ta biết đến là Fulgencio Batista ở Cuba, bị Fidel Castro và Che Guevara lật đổ, từng được mô tả một cách gián tiếp trong tập truyện Tên Độc Tài Vũ Trụ Gilmour ở hành tinh Pirika, tổng thống Paby đại diện của phái tự do phải trốn chạy lưu vong sang nước ngoài.

e. Chiến Tranh Hồi Giáo & Chủ Nghĩa Khủng Bố: Nếu mọi người còn nhớ trong tập truyện Lâu Đài Dưới Đáy Biển thì sẽ thấy những con Cá Quỷ và bọn Quỷ Biển thường xuyên tập kích đánh bom liều chết, một hình ảnh tiêu biểu của Chủ Nghĩa Khủng Bố

g. Chủ Nghĩa Sùng Bài Cá Nhân: Tự coi mình là thần thánh, ngu dân hóa những người xung quanh, chủ nghĩa sùng bài cá nhân có một vài nhân vật tiêu biểu như Mao Trạch Đông, gia tộc Kim Nhật Thành ở Triều Tiên, Pol Pot. Nếu ai còn nhớ tên quỷ vương Kamat trong tập chiến thắng quỷ Kamat là một kẻ như thế, hắn chỉ là một người bình thường ở thế giới tương lai, nhưng quay về thời kỳ nguyên thủy, tự coi mình là thần thánh, lợi dụng sự tối tăm mông muội của người nguyên thủy, để phục vụ mục đích xấu xa.

Bài viết Những vấn đề lịch sử – văn hóa- xã hội- chính trị trong Doraemon – Bài 2 đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Thanh niên Việt Nam.

Nguồn: Diễn đàn Dân chủ