Với những kết quả lâm sàng không đồng nhất, hiện WHO, Mỹ và các nước châu Âu chưa cấp phép sử dụng Arbidol để điều trị cho bệnh nhân Covid-19.
Gần đây, thuốc Arbidol được nhiều người tìm mua, đặc biệt ở TP.HCM, với mục đích điều trị Covid-19.
Arbidol là thuốc kháng virus được sử dụng để điều trị bệnh cảm cúm ở Nga và Trung Quốc. Thành phần hóa học chính tạo ra tác dụng của Arbidol là Umifenovir, một chất thuộc nhóm axit indolyl carboxylic.
Kết quả thử nghiệm lâm sàng không thống nhấtUmifenovir là thuốc kháng virus phổ rộng (kháng sinh có tác dụng rộng lớn lên nhiều loài vi khuẩn cả gram âm và gram dương) đã được phê duyệt như một chất ức chế hợp nhất màng ở Nga và Trung Quốc để dự phòng, điều trị bệnh cúm mùa. Umifenovir có thể tương tác với các thành phần protein hoặc lipid của virus. Chúng cũng có thể cản trở giai đoạn khác nhau của vòng đời virus.
Trong ống nghiệm, thuốc Arbidol thể hiện hoạt tính kháng virus đối với một số virus đường hô hấp ở người, cụ thể là virus cúm A, virus hợp bào hô hấp, rhinovirus, coxsackievirus-B3 và adenovirus.
Việc ức chế sự nhân lên của SARS-CoV-2 khi điều trị bằng Umifenovir cũng đã được chứng minh trong ống nghiệm. Ngoài ra, vì SARS-CoV-2 cũng là một loại virus có vỏ ngoài bao bọc nên việc sử dụng Umifenovir trong điều trị Covid-19 đã được thử nghiệm lâm sàng trên nhiều nhóm bệnh nhân. Tuy nhiên, kết quả của các thử nghiệm lâm sàng trên không thống nhất.
Ngoài Nga, Umifenovir cũng đã được phê duyệt ở Trung Quốc một thời gian và hoạt chất này được thử nghiệm trên bệnh nhân Covid-19 từ giai đoạn đầu bùng phát dịch.
Các hướng dẫn của Trung Quốc trong năm 2020 đã khuyến nghị dùng Umifenovir để điều trị cho bệnh nhân Covid-19. Thuốc có thể ức chế sự nhân lên của SARS-CoV-2 ở nồng độ thấp.
Trong một nghiên cứu hồi cứu nhỏ và không kiểm soát ở các trường hợp Covid-19 mức độ nhẹ đến trung bình tại Trung Quốc, 16 bệnh nhân được điều trị bằng Umifenovir kết hợp với Lopinavir được so sánh với 17 người bệnh chỉ dùng Lopinavir từ 5 đến 21 ngày.
Vào ngày thứ 7 trong nhóm phối hợp, bệnh phẩm mũi họng SARS-CoV-2 âm tính ở 75%, so với 35% tại đơn trị liệu Lopinavir. Ngày thứ 14, kết quả âm tính ở nhóm có sử dụng Umifenovir là 94% so với 53% của nhóm điều trị đơn liều Lopinavir. Chụp CT ngực đã cho kết quả cải thiện tương ứng là 69% so với 29%.
Tuy nhiên, một lời giải thích rõ ràng cho kết quả rất tích cực này không được cung cấp. Không có sự khác biệt đáng kể về ảnh hưởng của tải lượng virus, các triệu chứng lâm sàng và chức năng phổi. Sự kết hợp đã không tạo ra kết quả tốt hơn cho bệnh nhân.
Một nghiên cứu hồi cứu khác trên 45 bệnh nhân ở Jinyintan, Trung Quốc không cho thấy bất kỳ lợi ích lâm sàng nào. Một nghiên cứu khác với 81 bệnh nhân Covid-19 cũng đã được tiến hành. Trong đó, 45 người được điều trị bằng Umifenovir và 36 người nhóm đối chứng (điều trị bằng phác đồ thông thường).
Kết quả, 33 người trong số 45 (73%) bệnh nhân trong nhóm Umifenovir xét nghiệm âm tính với SARS-CoV-2 trong vòng 7 ngày sau khi nhập viện. Con số này là 28/36 người (78%) ở nhóm đối chứng. Thời gian trung bình từ khi bắt đầu các triệu chứng đến khi SARS-CoV-2 chuyển sang âm tính là 18 ngày ở nhóm Umifenovir và 16 ngày ở nhóm đối chứng.
Bệnh nhân trong nhóm Umifenovir có thời gian nằm viện trung bình là 13 ngày, lâu hơn bệnh nhân trong nhóm đối chứng, trung bình là 11 ngày. Không có trường hợp tử vong hoặc phản ứng phụ nghiêm trọng nào được tìm thấy ở cả hai nhóm.
Ở các nghiên cứu khác, trong đó, Umifenovir được kết hợp sử dụng với loại thuốc chống virus như Lopinavir và Ritonavir cũng không có sự khác biệt đáng kể về ảnh hưởng của tải lượng virus, các triệu chứng lâm sàng và chức năng phổi. Chúng ta không có bằng chứng thể hiện tác dụng tích cực của thuốc Umifenovir trong quá trình điều trị Covid-19 trong các nghiên cứu này.
Chưa được cấp phép ở Việt Nam Những kết quả lâm sàng không đồng nhất nên hiện WHO, Mỹ và các nước châu Âu chưa cấp phép sử dụng Umifenovir để điều trị cho bệnh nhân Covid-19. Để được cấp phép, các bằng chứng lâm sàng cần thuyết phục hơn và đã có sự cấp phép của cơ quan quản lý dược. Hiện tại, chỉ có Nga và Trung Quốc cấp phép cho sử dụng Umifenovir để điều trị Covid-19.
Bộ Y tế Việt Nam cũng chưa cấp phép cho Umifenovir. Hiện nước ta chỉ có thuốc Remdesivir thuộc nhóm kháng virus được cấp phép trong điều trị bệnh nhân gặp biến chứng nặng của Covid-19, Molnupiravir (chỉ định trong phác đồ chữa Covid-19 tại nhà).
Vì những kết quả còn chưa được rõ ràng, bệnh nhân không nên tự ý sử dụng Umifenovir để tránh tương tác thuốc và các tác dụng phụ không cần thiết nếu dùng sai liều lượng.
Bài viết do TS.DS Tạ Thanh Sơn (từng học tại Đại học Philipps Marburg; tốt nghiệp tiến sĩ tại Viện công nghệ dược sinh học, Đại học Marburg, CHLB Đức) cung cấp thông tin.
Tạ Thanh Sơn
Theo: Cánh cò
