Vào thời điểm kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Hoa Kỳ (1995-2020), nhiều chương trình, hoạt động thiết thực đã được tổ chức trang trọng tại hai nước. Lãnh đạo cấp cao hai nước cũng như các bộ, ngành liên quan đã trao đổi thư, điện mừng, tổ chức gặp mặt kỷ niệm, đồng thời có nhiều đánh giá, phát biểu bày tỏ sự hài lòng và vui mừng trước sự phát triển trong quan hệ hai nước nhân dịp sự kiện có ý nghĩa này. Tuy nhiên, ngược lại chiều hướng tích cực đó, VOA, RFA lại đưa ra thông tin bịa đặt, bình luận xuyên tạc, can thiệp thô bạo vào công việc nội bộ, xúc phạm Đảng và Nhà nước Việt Nam. Đó là việc làm hết sức khó hiểu, cần phải lên án, vì VOA, RFA đã ngang nhiên đi ngược quan điểm, cam kết của lãnh đạo, chính quyền Hoa Kỳ trong quan hệ với Việt Nam.
Có một điểm cần nhấn mạnh trong dịp kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Mỹ, là nguyên tắc “hợp tác cùng có lợi, bình đẳng, tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau” được khẳng định trong Tuyên bố chung năm 2013 về việc thiết lập quan hệ Đối tác toàn diện giữa hai nước đã được lãnh đạo nước Mỹ nhắc lại nhiều lần. Như trong Thư của Tổng thống D. Trump (Đ. Trăm) gửi Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng có đoạn “Mỹ duy trì cam kết tăng cường, mở rộng hơn nữa quan hệ giữa hai nước trên cơ sở tầm nhìn chia sẻ về một khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương hòa bình và thịnh vượng cũng như tôn trọng chủ quyền lẫn nhau và luật lệ”; các Nghị quyết H.Res.1018, S.Res.607 của Thượng nghị viện, Hạ nghị viện Mỹ đều ủng hộ một Việt Nam vững mạnh, thịnh vượng, độc lập; và Thông điệp của Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ M. Pompeo (M. Pom-peo) cũng đã nhắc lại nguyên tắc “tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và thể chế chính trị của nhau”. Điều đó cho thấy, lãnh đạo và chính quyền nước Mỹ đã công khai bày tỏ sự tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền, và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam.
Vì thế, không thể coi là chuyện “bình thường” khi 25 năm qua, VOA (Đài tiếng nói Hoa Kỳ), RFA (Đài châu Á tự do) liên tục công bố thông tin xuyên tạc, bịa đặt, bình luận tiêu cực, truyền bá luận điệu vu cáo, vu khống, thậm chí tiếp tay cho các thế lực thù địch chống phá Việt Nam. Vào dịp kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Mỹ cũng vậy, khảo sát trang tiếng Việt của VOA, RFA sẽ thấy, số lượng tin bài đề cập tích cực về sự kiện chiếm tỷ lệ rất nhỏ so với tin bài đề cập tiêu cực về Việt Nam, nhất là loại tin bài liên quan việc Đảng Cộng sản Việt Nam đang chuẩn bị Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Dù có thể VOA, RFA không có trách nhiệm bình luận tích cực, vẫn phải chỉ ra một nghịch lý là trong khi lãnh đạo nước Mỹ khẳng định nguyên tắc đã đề cập ở trên, thì VOA và RFA – hai cơ quan truyền thông thuộc chính quyền Mỹ, lại làm ngược lại, chí ít cũng là có thái độ thù địch, không tôn trọng thể chế chính trị của Việt Nam. Điều này có thể nhận thấy rất rõ trên trang tiếng Việt của VOA và RFA trong dịp kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Mỹ.
Với VOA, có lẽ ngoài bài viết “Nhà ngoại giao Mỹ đầu tiên tại Việt Nam: chặng đường 25 năm rất ấn tượng” đăng ngày 15-7-2020 thể hiện khá khách quan, thì còn lại để kỷ niệm là khá nhiều bài viết xuyên tạc nhằm vẽ nên bức tranh u ám về Việt Nam. Ngày 14-7-2020, bằng việc đăng tải bài “Nhìn lại 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao” của người lấy tên là Thiện Ý nào đó ở Houston (Hiu-xtơn – Mỹ), những người có trách nhiệm ở VOA như muốn “mượn mồm bạn đọc làm báo” để xuyên tạc, hạ thấp vị thế của Việt Nam, nói rằng chủ nghĩa xã hội đã “thất bại”. Sự thiếu thiện chí này còn thể hiện rõ qua việc cố tình gắn sự kiện một số người bị cơ quan cảnh sát điều tra của Việt Nam khởi tố bị can, thi hành lệnh bắt tạm giam vì đã có hành vi “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam” (Điều 117 Bộ luật Hình sự năm 2015) với việc “tăng cường trấn áp trước Đại hội Đảng” (VOA, 7-7-2020), hoặc mập mờ đưa tin một người phát ngôn (giấu tên và tại sao phải giấu tên?) của Bộ Ngoại giao Mỹ “quan ngại về bản án 8 năm tù của Facebooker “chống phá nhà nước” Việt Nam”!
Với RFA, tin tức về 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Mỹ chỉ đăng tải chiếu lệ. Còn lại chủ yếu vẫn tràn ngập bài vở tiếp tay, tạo diễn đàn để các thế lực thù địch và một số tổ chức, cá nhân thiếu thiện chí với Việt Nam đưa ra phát ngôn tùy tiện. Bên cạnh việc tiếp tục vu cáo ở Việt Nam “không có tự do ngôn luận” và chính quyền “đàn áp người bất đồng chính kiến”, RFA còn rất hăng hái (nếu không nói là đi đầu) trong “chiến dịch truyền thông đen” được triển khai để tiến công quá trình chuẩn bị Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam. Trong bài của Diễm Thi đã đăng ngày 9-7-2020, cùng với việc dựa theo thuyết âm mưu để “dự báo” và bình luận bừa bãi về lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam sau Đại hội XIII, RFA còn gắn nhãn hiệu “nhà quan sát chính trị” cho Nguyễn Ngọc Già (tên thật là Nguyễn Đình Ngọc, năm 2016 đã bị Tòa án Nhân dân TP Hồ Chí Minh tuyên án 3 năm tù, 3 năm quản chế về tội “Tuyên truyền chống Nhà nước CHXHCN Việt Nam” (theo Điều 88 Bộ luật Hình sự) để người này có cơ hội phát ngôn nhảm nhí về chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Nhà nước Việt Nam. Bỉ ổi hơn, ngày 8-7-2020 RFA trơ tráo tung tin “rò rỉ thông tin đấu đá nội bộ trong đảng”, dẫn lời Bùi Thanh Hiếu bịa đặt vô căn cứ về việc “nhiều lần nhận được các thông tin, tài liệu mật về các cán bộ thuộc hàng cấp cao trong đảng và các tài liệu này đều do các cán bộ bên trong đảng đưa ra để đấu đá nhau do tranh chức tranh quyền, hạ bệ lẫn nhau”. Đưa thông tin như vậy, RFA đã phần nào tự chứng minh về thái độ cũng như cách làm báo, tác nghiệp chuyên môn không có liêm sỉ của họ bởi chẳng hạn như đối với Bùi Thanh Hiếu, nhiều năm nay kẻ này đã bị dư luận vạch trần là kẻ chuyên dựng chuyện, xuyên tạc, bịa đặt, hiện đang vất vưởng lưu vong ở CHLB Đức… Cho nên nếu có chút lương thiện, RFA phải nhận ra một điều đơn giản là chắc chắn không ai dại dột gửi “thông tin, tài liệu mật” cho một kẻ thiếu tư cách, đạo đức như vậy. Chưa kể với bản chất lật lọng, lưu manh như đối tượng này thường xuyên thể hiện thì việc để hắn “nắm đằng chuôi”, khi cần có thể trở mặt và khống chế là nguy cơ mà bất cứ một ai, kể cả kém hiểu biết cũng luôn đề phòng.
Quay trở lại bài viết, “Nhà ngoại giao Mỹ đầu tiên tại Việt Nam: chặng đường 25 năm rất ấn tượng” đăng trên VOA, sau khi kể lại hoạt động của mình khi tham gia quá trình thương thuyết nhằm bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa Mỹ với Việt Nam, ông C. Runckel (C. Răn-ken) – nhà ngoại giao của Mỹ đầu tiên tại Việt Nam, đã tự nhận xét và đánh giá: “Một trong những điều quan trọng nhất là chúng tôi dành cho người khác sự tôn trọng, thừa nhận rằng họ có một hệ thống chính trị khác với chúng ta. Họ có một nền văn hóa khác, một lịch sử khác với chúng ta. Nhưng chúng tôi nợ họ sự tôn trọng… Chúng ta cần lắng nghe họ muốn nói điều gì. Dù chúng ta chọn những con đường khác nhau vì lịch sử, văn hóa khác nhau, nhưng chúng ta phải lắng nghe và tôn trọng họ trong việc đi tiếp con đường phía trước”. Xét từ nguyên tắc hợp tác cùng có lợi, bình đẳng, tôn trọng thể chế chính trị, độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nhau đã được xác định từ khi Việt Nam và Mỹ thiết lập quan hệ ngoại giao, thì ý kiến của ông C. Runckel phù hợp với yêu cầu xây dựng và phát triển quan hệ lành mạnh giữa các quốc gia văn minh trong thế giới hiện đại. Điều đáng tiếc và khó hiểu là sau khi công bố ý kiến này trên trang mạng của mình, VOA lại không coi đó là một trong các tiêu chí để khảo chứng trước khi công bố bài vở về Việt Nam? Phải chăng việc đăng tải bài viết nói trên chỉ nhằm mục đích để tỏ ra vô tư, còn thực chất về sâu xa bên trong VOA chỉ khuyến khích và cổ vũ cho những người, bài viết, hành xử theo những chuẩn mực trái ngược với quan điểm của ông C. Runckel? Và phải chăng VOA chỉ muốn hành xử trái ngược với các nguyên tắc, quan điểm mà lãnh đạo và chính quyền nước Mỹ đã công khai khẳng định?
Thực tế lịch sử và phát triển trên thế giới đã cho thấy, thể chế chính trị của một quốc gia là hiện thực hóa lựa chọn chính trị của quốc gia ấy thông qua các thiết chế tổ chức, quản lý xã hội. Ở Việt Nam, sự lựa chọn chính trị đó đã được Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam thể hiện rất kiên định và rõ ràng. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) khẳng định: “Đi lên chủ nghĩa xã hội là khát vọng của nhân dân ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử”; đồng thời xác định dân chủ xã hội chủ nghĩa là bản chất chế độ, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển đất nước; nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; mọi quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân với nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân, đội ngũ trí thức, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo… Trên cơ sở đó, phải khẳng định mọi luận điệu xuyên tạc, bịa đặt với lựa chọn chính trị, vu khống, vu cáo thể chế chính trị, hỗ trợ, kích động hoạt động chống phá chế độ xã hội ở Việt Nam mà VOA, RFA tiến hành trong nhiều năm qua thực chất là hành vi chống phá, thiếu tôn trọng thể chế chính trị của Việt Nam, xâm phạm thô bạo vào công việc nội bộ và chủ quyền của Việt Nam, trực tiếp phá hoại chủ trương cũng như những thành quả của mối quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ mà chính quyền và nhân dân hai nước đã dày công vun đắp.
Đến hiện tại, sau khi Giám đốc Cơ quan truyền thông quốc tế thuộc Chính phủ Mỹ (USAGM) mới được bổ nhiệm, Giám đốc cùng Phó Giám đốc VOA đệ đơn từ chức, Giám đốc RFA bị sa thải,… không như kỳ vọng của nhiều bạn đọc, VOA, RFA vẫn chưa hề có những chuyển biến, thay đổi gì so với trước đó, nhất là trong thái độ của họ với Việt Nam. Nhất là trong giai đoạn hiện nay, khi Đảng Cộng sản Việt Nam đang tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, cử tri Việt Nam chuẩn bị bầu cử Quốc hội của mình, các thế lực thù địch và một số tổ chức, cá nhân cũng bắt đầu “chiến dịch truyền thông đen” nhằm phá hoại các sự kiện chính trị – xã hội quan trọng này; thì việc VOA, RFA lại nỗ lực trở thành địa chỉ giữ vai trò xung kích, tạo diễn đàn để truyền bá luận điệu sai trái, và là nguồn cung cấp thông tin tiêu cực để các thế lực thù địch và một số tổ chức, cá nhân thiếu thiện chí khai thác, dựa vào đó để xuyên tạc, vu khống Đảng, Nhà nước Việt Nam cũng không phải là điều có gì lạ và khó hiểu. Vì thế, bên cạnh việc đề nghị chính quyền cùng cơ quan chức năng của Mỹ cần chấn chỉnh hoạt động của VOA, RFA sao cho phù hợp với các nguyên tắc, quan điểm của nước Mỹ với Việt Nam; thì mặt khác, chúng ta cần tiếp tục đấu tranh vạch trần thái độ, mưu đồ, mọi thủ đoạn của VOA và RFA. Đồng thời với những ai đang là bạn đọc của hai địa chỉ truyền thông này cần hết sức tỉnh táo khi tiếp xúc với thông tin được đăng tải để không bị sa vào “bẫy truyền thông” mà VOA, RFA giăng ra. Bởi, xét cho cùng, như Luật sư Trịnh Quốc Thiên – một người Mỹ gốc Việt đã đánh giá, thì đó là các địa chỉ đội lốt truyền thông, sẵn sàng tung tin giả, tin vịt và không đáng tin cậy!
Vũ Hợp Lân (Nhân dân)
