Phiên giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải
Chiều ngày 8/5/2020, sau 3 ngày làm việc, Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao đã ra phán quyết giám đốc thẩm phiên tòa xét xử vụ án Hồ Duy Hải bị tòa án hai cấp sơ thẩm và giám đốc thẩm tuyên phạt tử hình về hai tội “giết người” và “cướp tài sản”. Theo đó, Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao đã bác kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, giữ nguyên các quyết định của hai bản án sơ thẩm của TAND tỉnh Long an và Tòa phúc thẩm TAND tối cao, y án tử hình đối với Hồ Duy Hải.
Sau khi quyết định bác kháng nghị, y án tử hình đối với Hồ Duy Hải được Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao đưa ra đã có không ít những ý kiến trái chiều. Nhiều ý kiến cho rằng, quyết định trên của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao chưa được thuyết phục, nhiều tình tiết, uẩn khúc trong vụ án chưa được làm rõ. Một số ý kiến còn nghi ngờ về tính chính xác của quyết định trên. Cá biệt, một số ý kiến còn cho rằng, “phán quyết trên không chỉ làm tan nát một gia đình mà còn cấp thủ tục pháp lý cho hung thủ thật (nếu có) tự do gây án ngoài xã hội. Phán quyết trên không có khả năng chấm dứt tranh cãi mà còn xói mòn hơn niềm tin của dân chúng vào khả năng cung cấp công lý của nền tư pháp vốn có rất nhiều khiếm khuyết này” (Trương Huy San); “công lý không nằm trong các tượng đồng, công lý nếu có, sẽ ngự trong lương tâm quý vị” (Trương Huy San); “ông Nguyễn Hòa Bình từng là công an, từng là Viện trưởng Viện kiểm sát tối cao, viện đã từng bác đơn kháng cáo của Hồ Duy Hải, nay lại được ngồi ghế chủ tọa phiên tòa thì đã biết trước kết cục” (Bùi Thanh Hiếu)… Bên cạnh đó, cũng có rất nhiều ý kiến đồng tình với quyết định của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao.
Dưới góc độ cá nhân, tôi thấy thế này. Vụ án Hồ Duy Hải đã xảy ra cách đây 12 năm, đã trải qua quá trình điều tra, trải qua hai phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm. Hồ Duy Hải cũng đã được tạm hoãn thi hành án tử hình sau khi có kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao. Một vụ án diễn ra trong 12 năm rõ ràng là một thời gian rất dài, vì vậy có thể gọi đây là một vụ “kỳ án”. Với một vụ kỳ án như vậy, rõ ràng dư luận đặc biệt quan tâm. Chính vì tính chất đặc biệt nghiêm trọng của vụ án và sự quan tâm đặc biệt của dư luận, nên sự thật khách quan của vụ án hơn lúc nào hết càng phải được tôn trọng.
Tử tù Hồ Duy HảiChính vì vậy, phiên giám đốc thẩm diễn ra đã có sự tham gia của 17 thẩm phán thuộc Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao. Ở một góc độ khác có thể thấy rằng, 17 vị thẩm phán này chính là trí tuệ của ngành Tòa án Việt Nam hiện nay, trong đó đích thân ông Nguyễn Hòa Bình, Chánh án TAND tối cao làm chủ tọa. Với gần như toàn bộ trí tuệ của ngành Tòa án, trong đó đích thân người đứng đầu ngành Tòa án của nước nhà ngồi ghế chủ tọa và trước sự chứng kiến của dư luận cả nước, tôi tin rằng, những quyết định được đưa ra phải được xem xét đặc biệt kỹ lưỡng và cẩn thận. Bởi vậy, rất khó để ông chủ tọa phiên tòa giám đốc thẩm hay bất kỳ vị thẩm phán nào ngồi ghế quan tòa ở phiên tòa này dám đưa ra những quyết định mang cảm tính, những quyết định mà không tôn trọng sự thật khách quan của vụ án.
18 căn cứ để bác kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã được Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao đưa ra. Trong đó, quyết định giám đốc thẩm cho rằng, quá trình điều tra vụ án Hồ Duy Hải có thiếu sót song không làm thay đổi vụ án, việc kết tội là đúng pháp luật. Thực tế, đại diện Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cũng cho rằng, kháng nghị đã chỉ ra những sai sót tố tụng của vụ án, chứ không khẳng định Hồ Duy Hải bị oan. Đặc biệt, trong quá trình điều tra Hồ Duy Hải cũng đã nhận tội và chỉ có đơn xin giảm nhẹ hình phạt.
Thực tế cho thấy rằng, quá trình điều tra vụ án này, cơ quan điều tra Công an tỉnh Long An có những sai sót, những sai sót này đã được đại diện Viện Kiểm sát nhân dân tối cao chỉ ra và được Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao khẳng định. Tuy nhiên, những sai sót này đã không làm thay đổi sự thật của vụ án, vì vậy, Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao thấy rằng, không cần phải điều tra lại. Trên cơ sở những chứng cứ thu thập được, kết quả khám nghiệm hiện trường, lời khai của Hồ Duy Hải, lời khai của nhân chứng… đủ cơ sở kết luận, Hồ Duy Hải có mặt ở hiện trường vụ án, Hồ Duy Hải không bị mớm cung, ép cung. Đối với những sai sót của cơ quan điều tra tỉnh Long An, Hội đồng Thẩm phán cũng đã yêu cầu làm rõ, kiểm điểm, xử lý theo quy định của pháp luật.
17/17 thành viên Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao đã biểu quyết “không chấp nhận kháng nghị” của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao về việc hủy hai bản án sơ thẩm và phúc thẩm, trả hồ sơ điều tra bổ sung vụ án Hồ Duy Hải giết người và cướp tài sản. Như vậy, 100% thành viên Hội đồng Thẩm phán đã biểu biết nhất trí. Điều này cho thấy, sự tôn trọng sự thật khách quan của vụ án của các vị quan tòa. Ai đó nói rằng, ông Nguyễn Hòa Bình trước kia ngồi ở ghế Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã từng bác kháng cáo của Hồ Duy Hải, nay ngồi ghế Chủ tọa phiên tòa nên phải tiếp tục bác kháng nghị đó là nhận xét một cách tùy tiện, thiếu căn cứ. Một mình ông Nguyễn Hòa Bình không thể “một tay che được bầu trời”. Nếu có ông chỉ có một phiếu trên tổng số 17 phiếu mà thôi.
Dư luận thì luôn có rất nhiều chiều. Để chiều được ý dư luận, để làm cho dư luận thỏa mãn hoàn toàn đó là điều không thể. Quyết định được đưa ra phải trên cơ sở sự thật khách quan của vụ án. Công lý phải được tôn trọng trên cơ sở sự thật. Hồ Duy Hải là thủ phạm duy nhất của vụ án. Hành vi giết người, cướp tài sản của Hồ Duy Hải đã được làm rõ. Sự thật cần phải được tôn trọng, chúng ta hãy tin vào công lý và sự thật, đừng để mấy vị “thám tử mạng”, “trinh sát mạng”, “nhà điều tra mạng” hay “thẩm phán mạng” dắt mũi.
