Quân đội, cựu phó Tổng thống Zimbabwe và phe đối lập được cho là lên kế hoạch buộc Tổng thống Robert Mugabe phải từ chức cách đây hơn một năm.
Tổng thống Robert Mugabe
Hãng tin Reuters dẫn lại báo cáo tình báo cho biết kế hoạch buộc ông Mugabe phải từ chức đã được vạch ra cách đây hơn 1 năm.
Cựu phó Tổng thống Zimbabwe, ông Emmerson Mnangagwa được cho là người cùng quân đội và phe đối lập đứng sau kế hoạch này.
Các nguồn tin ở Zimbabwe và Nam Phi cho Reuters biết ngay khi Tổng thống Mugabe từ chức, theo kế hoạch ông Mnangagwa sẽ trở thành Tổng thống.
Tuyên bố trước báo giới ngày 16.11, lãnh đạo đối lập Morgan Tsvangirai, đang điều trị ung thư ở nước ngoài và trở về thủ đô Harare vào tối 15.11, khẳng định ông Mugabe phải từ chức ngay lập tức vì “lợi ích của nhân dân”.
Trước đó, quân đội Zimbabwe ngày 15.11 phong tỏa nhiều khu vực ở thủ đô Harare và chiếm một đài phát thanh truyền hình nhà nước, nhưng phủ nhận đây là cuộc đảo chính.
Tổng thống Mugabe và phu nhân Grace đang bị quân đội quản thúc tại nhà ở thủ đô Harare. Linh mục Fidelis Mukonori hiện là người đóng vai trò trung gian thương lượng giữa Tổng thống 93 tuổi và các tướng quân đội nhằm tránh cảnh đẫm máu cho cuộc chuyển giao quyền lực.
Tuy nhiên, Tổng thống Mugabe khẳng định ông sẽ hoàn tất nhiệm kỳ và phản đối đề xuất từ chức vào tuần sau để cho ông Mnangagwa sẽ về nước thay thế, theo nguồn tin của Reuters.
Đồng minh đổ vỡ
Tình hình Zimbabwe lâm vào bất ổn trong thời gian gần đây xuất phát từ căng thẳng giữa Tổng thống Mugabe và đồng minh lâu năm Mnangagwa.
Hồi đầu tháng 11, ông Mugabe bất ngờ tuyên bố cách chức phó tổng thống của Mnangagwa với cáo buộc ông này “thuê phù thủy trù ếm” mình nhằm tiếm quyền.
Ông Mnangagwa sau đó đào tẩu sang Nam Phi, còn Tổng tham mưu trưởng quân đội Constantino Chiwenga tuyên bố không chấp nhận việc sa thải phó tổng thống.
Giới chuyên gia nước ngoài và phe đối lập cho rằng Tổng thống Mugabe gạt bỏ đồng minh nhằm mở đường cho vợ mình là Grace Mugabe kế nhiệm sau này. Mục tiêu của quân đội Zimbabwe trong cuộc binh biến lần này được cho là nhằm ngăn chặn phu nhân Grace kế nhiệm.
Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma cho biết đã nói chuyện điện thoại với ông Mugabe và tiết lộ người đồng cấp “bị quản thúc tại nhà nhưng vẫn ổn”. Trong khi đó, quân đội khẳng định ông Mugabe và già đình “vẫn khỏe mạnh và được bảo đảm an ninh”.
Tổng thống Mugabe, 93 tuổi, lãnh đạo Zimbabwe trên cương vị thủ tướng rồi tổng thống từ khi nước này giành độc lập từ tay Anh năm 1980.
Trong giai đoạn 2008-2009, Zimbabwe lâm vào tình trạng siêu lạm phát tới mức phải in tờ bạc 100 tỉ đô la Zimbabwe. Tình hình phần nào được cải thiện kể từ khi chính quyền ban bố việc chuyển sang dùng đồng USD vào năm 2015.
