Ngày 20/2/2019, bà Nguyễn Thị Bình, Chủ tịch đã ký thông báo chấm dứt hoạt động của Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh. Quỹ do bà Nguyễn Thị Bình nguyên Phó chủ tịch nước làm Chủ tịch, đồng thời cũng là cháu ngoại của nhà văn hóa lỗi lạc Phan Châu Trinh. Thành lập năm 2007, qua 11 năm hoạt động Quỹ đã giới thiệu nhiều tác phẩm tinh hoa thế giới đến công chúng Việt Nam. Giải thưởng Văn hoá Phan Châu Trinh do Quỹ tổ chức hàng năm vinh danh các nhà văn hóa, học giả trong và ngoài nước có đóng góp trên các lĩnh vực: dịch thuật, nghiên cứu, văn hoá – giáo dục, Việt Nam học.
Thông báo chấm dứt hoạt động Quỹ văn hóa Phan Châu Trinh
Thông báo khẳng định: “Qua 11 năm hoạt động Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh đã luôn trung thành với sứ mệnh nói trên. Nhiều tác phẩm tinh hoa của văn hóa thế giới đã được giới thiệu, hàng loạt các buổi thuyết trình, hội thảo được tổ chức. Đáng kể nhất là nỗ lực giữ gìn và lan tỏa những giá trị tinh hoa qua giải thưởng Văn hóa Phan Châu Trinh hàng năm, vinh danh nhiều danh nhân văn hóa Việt Nam trong thời hiện đại, trân trọng tuyên dương gần 100 nhà trí thức, học giả, các nhóm nghiên cứu ở trong và ngoài nước trong các hạng mục của giải thưởng gồm: dịch thuật, nghiên cứu, sự nghiệp nghiên cứu giáo dục và Việt Nam học.
Chính tầm vóc và uy tín học thuật của nhiều người nhận giải đã làm nên danh giá của Giải thưởng và tạo nên tác động rộng rãi và tích cực trong xã hội.
11 năm hoạt động cho phép Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh vui mừng trước những thành quả bước đầu ấy trong việc khởi phát tinh thần “hưng dân trí, chấn dân khí”. Nay do một số điều kiện khách quan chúng tôi xin trân trọng thông báo chấm dứt mọi hoạt động của Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh kể từ ngày công bố Thông báo này”.
Bản thông báo đã đánh giá tương đối rõ những thành quả, đóng góp mà Quỹ mang lại là hết sức to lớn và đáng ghi nhận. Quỹ đã đạt được mục tiêu đề ra trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc. Việc chấm dứt hoạt động đột ngột khiến không ít người bất ngờ và tỏ ra tiếc nuối.
Lý do khiến Quỹ chấm dứt hoạt động, trong Bản thông báo nêu ra một cách chung chung mà chưa được nói ra một cách rõ ràng đó là “do một số điều kiện khách quan” chắc chắn sẽ không làm cho những người quan tâm thực sự thỏa mãn, hài lòng mà sẽ lấn cấn, tò mò. Theo tìm hiểu của Thời luận thì nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ sự méo mó, lệch lạc trong đường hướng hoạt động của tổ chức này trong thời gian gần đây.
Mục đích ra đời của Quỹ hoàn toàn tốt đẹp, nhằm góp phần chấn hưng văn hóa dân tộc, du nhập, khởi phát và giữ gìn, lan tỏa những giá trị văn hóa của nhân loại phục vụ công cuộc canh tân đất nước trong thế kỷ 21. Những đóng góp sau 11 năm hoạt động của Quỹ đã góp thêm sức mạnh đưa văn hóa Việt Nam hòa nhập vào trào lưu tiến bộ của văn minh nhân loại. Nhưng sau một thời gian đi vào hoạt động, một số sáng lập viên như PGS, TS Chu Hảo, nhà văn Nguyên Ngọc… đã hướng lái Quỹ đi theo quỹ đạo khác, chiều hướng khác. Những cá nhân này không đơn thuần hoạt động trên lĩnh vực văn hóa mà đã có một số biểu hiện nhân danh Quỹ can thiệp sâu vào đời sống chính trị, thậm chí có nhiều hoạt động chống Đảng, Nhà nước. Điều này đã làm tổn hại và ảnh hưởng rất lớn đến danh tiếng của Quỹ.
Trải qua năm tháng vào sinh ra tử cầm súng chiến đấu vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, rồi nhiều năm giữ vị trí lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, nay giữ cương vị Chủ tịch Quỹ văn hóa Phan Châu Trinh, chắc chắn bà Nguyễn Thị Bình đã thấu hiểu Quỹ đang đi lệch quỹ đạo. Bởi vậy việc chọn thời điểm khai tử như là quy luật tất yếu và đã được cá nhân bà Nguyễn Thị Bình tính đến.
Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình
Việc chấm dứt sứ mệnh lịch sử của đứa con tinh thần mà bà hết sức tâm huyết dù chẳng hề muốn nhưng cũng đành phải chấp nhận. Theo như đánh giá của nhiều người, chính bà là người tiếc nuối nhất và khó khăn lắm khi phải quyết định khai tử Quỹ văn hóa Phan Châu Trinh mà bà là một trong những người có công khai sinh. Chắc chắn rằng đây là quyết định hết sức đúng đắn, mà nhiều người có thể chưa đồng tình nhưng khi tìm hiểu căn nguyên sẽ ủng hộ.
Tầm vóc ảnh hưởng của Quỹ và những đóng góp của các cá nhân được vinh danh qua các lần hàng năm là không thể phủ nhận. Nhưng một số cá nhân nhân danh Quỹ để có những việc làm làm vấy bẩn và hoen ố mục đích cao thượng của Quỹ. Quyết định khai tử Quỹ văn hóa Phan Chu Trinh của bà Nguyễn Thị Bình là là hành động sáng suốt, kịp thời. Thà một lần đau nhưng không gì khác là để tiếng thơm của Quỹ còn sống mãi trong tâm thức của nhiều người.
Kỳ Sơn
