Thế giới đang rúng động bởi scandal Cambridge Analytica khai thác dữ liệu từ 50 triệu tài khoản Facebook. Ông chủ Facebook đang phải đối mặt với Quốc hội Mỹ. Chuyện tày trời là những thông tin đó đã bị khai thác để can thiệp, tác động vào cả việc bầu cử Tổng thống Mỹ, nước Anh rời EU, khởi động các cuộc Cách mạng màu…
Theo số lượng thống kê mới đây nhất của Facebook thì Việt Nam có khoảng 30 triệu người dùng thường xuyên trên Facebook, đứng thứ 7 thế giới.
Ở Việt Nam, rao bán bí mật thông tin cá nhân như chợ nổi trên mạng. Chưa ai đánh giá được mức độ lộ thông tin cá nhân đến đâu nhưng hiện tượng các quảng cáo, tin nhắn lừa đảo nhan nhản trên các trang cá nhân…
Vậy nhưng khi dự thảo Luật An toàn thông tin mạng đưa nội dung chế tài buộc “Các doanh nghiệp nước ngoài khi cung cấp dịch vụ viễn thông, internet tại Việt Nam phải tuân thủ pháp luật, tôn trọng chủ quyền, lợi ích, an ninh quốc gia Việt Nam, có giấy phép hoạt động, đặt cơ quan đại diện, máy chủ quản lý dữ liệu người sử dụng Việt Nam trên lãnh thổ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam…” thì cứ như chọc vào tổ kiến, bị phản đối dữ dội.
Cơ quan An ninh thì cảnh báo rằng hiện nay, các cuộc tấn công mạng nhằm vào các thiết bị, hệ thống điều khiển tự động ngày càng gia tăng trên thế giới, hệ thống điều khiển tự động (SCADA) của các cơ sở quan trọng của Việt Nam như nhà máy lọc dầu, nhà máy thủy điện, nhiệt điện, đường ống xăng, dầu, khí đốt, giàn khoan thăm dò… cũng phải đối mặt với kịch bản bị tấn công, làm tê liệt, rối loạn hoạt động, dẫn tới các nguy cơ mất an toàn và cháy, nổ, gây thiệt hại khôn lường về người và tài sản, kinh tế – xã hội bị đảo lộn; đời sống dân sinh, an ninh trật tự bị rối loạn. Đấy cũng chỉ mới là cái nhìn thấy được và đã xảy ra như hôm qua ở một sân bay của nước Mỹ.
Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 27/2018/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 72/2013/NĐ-CP ngày 15/7/2013 của Chính phủ về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng, trong đó, bổ sung điều kiện về quản lý nội dung thông tin đối với trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội. Cụ thể, từ ngày 15/4/2018, điều kiện về quản lý thông tin đối với mạng xã hội gồm: Có thỏa thuận cung cấp và sử dụng dịch vụ mạng xã hội phù hợp và được đăng tải trên trang chủ của mạng xã hội; bảo đảm người sử dụng phải đồng ý thỏa thuận sử dụng dịch vụ mạng xã hội bằng phương thức trực tuyến thì mới có thể sử dụng được các dịch vụ, tiện ích của mạng xã hội; có biện pháp bảo vệ bí mật thông tin riêng, thông tin cá nhân của người sử dụng; bảo đảm quyền quyết định của người sử dụng trong việc cho phép thu thập thông tin cá nhân của mình hoặc cung cấp cho tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân khác.
Đấy cũng chỉ mới là biện pháp đối phó trước mắt khi Luật An toàn thông tin mạng chưa ra đời và tính ràng buộc của nó chưa mạnh mẽ. Bấy lâu nay, sự phiền phức đến từ các mạng xã hội như quảng cáo, thậm chí là tung tin giả của Facebook, Google và hàng loạt các công ty khác hoạt động kinh doanh dựa trên việc thu thập dữ liệu người dùng khá phổ biến. Facebook được biến thành thực thể vô đối có thể khiến mọi người làm bất cứ điều gì mà mình muốn và đã có khối đứa vô tù.
Hiện nay, người sử dụng mạng xã hội không thể tự bảo vệ mình khỏi các quá trình thu thập dữ liệu của các công ty và cá nhân. Dẫu có xóa ứng dụng Facebook, xóa tài khoản cũng chẳng giải pháp gì cho việc chống lại thu thập dữ liệu cá nhân khi mà nó đã được tung lên mạng rồi. Người dùng vẫn hoàn toàn bị tiếp tục theo dõi trực tuyến và thậm chí cả trong đời sống ngoại tuyến của mình. Điện thoại thông minh được đánh giá là thiết bị đắc lực.
Những phát hiện gần đây về hành động mờ ám của Cambridge Analytica chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, chỉ là phần rất nhỏ về việc dữ liệu của chúng ta bị sử dụng và lạm dụng thế nào. Không riêng công ty quá nổi tiếng như Facebook, hàng ngàn công ty khác cũng đang tiếp tục kiếm chác từ việc khai thác và sử dụng dữ liệu về đời sống cá nhân của mỗi người một cách mờ ám. Bạn chỉ cần trả 150 ngàn là có thể quảng cáo cái mình muốn đến hàng trăm ngàn địa chỉ mà không cần phải kết bạn, phải “thích”.
Các chuyên gia chuyên bảo vệ quyền riêng tư, đưa ra lời khuyên: Hãy đăng ít hơn, chia sẻ ít hơn và quan trọng nhất là bỏ thích trang nào đó vì đây là cách mà Facebook cố gắng định hình bạn. Tuy nhiên, với vài chục triệu tài khoản người Việt hiện nay, mấy ai ý thức được điều đó.
Sau scandal Cambridge Analytica khai thác dữ liệu từ 50 triệu tài khoản Facebook, nhiều người cho rằng, đã đến lúc xóa tài khoản Facebook để bảo vệ các thông tin cá nhân, nhưng liệu có cái gì thay thế nó. Chưa có. Vậy chỉ còn cách tự bảo vệ mình trước đã. Luật An toàn thông tin mạng sẽ giúp chúng ta.
