Marburg, Ebola, HIV, đậu mùa, SARS là những loại virus nguy hiểm nhất, đã giết chết hàng triệu người trong thời gian lây nhiễm.
Con người đã chiến đấu chống lại virus từ rất lâu, trước khi tiến hóa thành hình dạng hiện tại. Đối với một số loại bệnh do virus, vaccine và thuốc ngăn chặn tình trạng lây nhiễm rộng rãi, cứu sống nhiều mạng người. Nhân loại thậm chí xóa sổ hoàn toàn bệnh đậu mùa nhờ tiêm chủng.
Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, thế giới còn chặng đường dài để đánh bại virus. Một số mầm bệnh đã lây nhiễm từ động vật sang người trong những thập kỷ gần đây, gây ra các dịch bệnh lớn và giết chết hàng nghìn người.
Nhiều virus có tỷ lệ tử vong thấp, nhưng vẫn là mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng do chưa có phương tiện để chống lại. Các chuyên gia đã chỉ ra những loại virus nguy hiểm nhất trong lịch sử.
Virus Marburg
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), virus Marburg được các nhà khoa học xác định lần đầu vào năm 1967, khi các cụm dịch nhỏ bùng phát giữa các nhân viên phòng thí nghiệm ở Đức. Họ tiếp xúc với những cá thể khỉ nhiễm bệnh từ Uganda.
Mayo Clinic cho biết virus Marburg giống với Ebola ở chỗ đều gây sốt xuất huyết. Người bệnh sẽ sốt cao và chảy máu khắp cơ thể dẫn đến sốc, suy tạng và tử vong.
Tỷ lệ tử vong các ca bệnh trong đợt bùng phát đầu tiên năm 1967 là 24%, song tăng lên 83% trong đợt dịch ở Congo năm 1998-2000, tiếp tục tăng lên 100% vào năm 2017 khi lây lan ở Uganda, theo WHO.
Đợt bùng phát mới nhất được xác định ở Tây Phi vào tháng 8/2021. Bệnh nhân là một nam giới đến từ Tây Nam Guinea, bị sốt, nhức đầu, mệt mỏi, đau bụng và xuất huyết nướu.
Virus Ebola
Năm 1976, Ebola bùng phát ở Cộng hòa Sudan và Cộng hòa Dân chủ Congo. Ebola lây lan qua đường máu, tiếp xúc dịch thể hoặc tiếp xúc với mô người, động vật nhiễm bệnh. Các biến chủng virus có tỷ lệ tử vong khác nhau, Elke Muhlberger, một chuyên gia về virus Ebola, phó giáo sư sinh vật học tại Đại học Boston, cho biết.
Theo Essential Human Virology (2016), chủng Ebola Reston thậm chí không để lại triệu chứng ở người bệnh. Tuy nhiên, chủng Bundibugyo có tỷ lệ tử vong là 50%, chủng Sudan tỷ lệ tử vong 71%.
Virus phát triển sau khi người bệnh bị động vật cào, cắn, có thể gây tổn thương não bộ và dây thần kinh. Một khi các triệu chứng xuất hiện, người bệnh gần như luôn tử vong sau đó, theo Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS).
Làn sóng ở Tây Phi bắt đầu năm 2014, là đợt bùng phát Ebola lớn và phức tạp nhất cho đến nay. Tháng 12/2020, vaccine Ervebo được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt. Vaccine giúp chống lại chủng Zaire, bổ sung vào kho dự trữ toàn cầu từ tháng 1/2021.
Virus HIV
Theo các chuyên gia, trong xã hội hiện đại, virus nguy hiểm nhất là HIV. “Nó vẫn là kẻ giết người số một của nhân loại”, tiến sĩ Amesh Adalja, chuyên gia bệnh truyền nhiễm, phát ngôn viên của Hiệp hội Bệnh truyền nhiễm Mỹ, cho biết.
Ước tính khoảng 32 triệu người đã chết vì HIV kể từ khi căn bệnh được phát hiện lần đầu những năm 1980. “Bệnh truyền nhiễm gây thiệt hại lớn nhất hiện nay là HIV”, Adalja nói.
Thuốc kháng virus có thể kéo dài tuổi thọ của người nhiễm HIV nhiều năm. Tuy nhiên, căn bệnh vẫn tiếp tục tàn phá nhiều quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Đây cũng là những khu vực ghi nhận 95% số ca nhiễm mới.
Tại châu Phi, cứ 25 người trưởng thành thì một người dương tính với HIV, chiếm hơn hai phần ba số người nhiễm HIV trên toàn thế giới, theo WHO. Năm 2020, có 680.000 ca tử vong liên quan đến HIV trên toàn cầu.
Đậu mùa
Năm 1980, Đại hội đồng Y tế Thế giới tuyên bố thế giới không còn bệnh đậu mùa. Nhưng trước đó, trong hàng nghìn năm, loại virus này là nỗi ám ảnh của nhân loại, giết chết khoảng một phần ba số người nhiễm bệnh, theo BBC. Những người sống sót chịu di chứng nặng nề như sẹo sâu, vĩnh viễn và thường bị mù lòa.
Ở những nước bên ngoài châu Âu, nơi người dân ít tiếp xúc với virus trước khi khách du lịch mang mầm bệnh tới, tỷ lệ tử vong cao hơn nhiều. Các nhà sử học y khoa ước tính bệnh đậu mùa giết chết 90% dân số bản địa châu Âu. Chỉ trong thế kỷ 20, virus gây tử vong cho 300 triệu người.
“Đó là gánh nặng to lớn đối với hành tinh, không chỉ gây chết người mà còn gây mù lòa, nó như một cuộc diệt chủng của trái đất”, Adalja nói.
SARS
SARS, còn gọi là Hội chứng Hô hấp Cấp tính, được xác định lần đầu năm 2003, trong đợt bùng phát ở Trung Quốc. Theo tạp chí Journal of Virology, loại virus này có khả năng xuất hiện ở dơi, sau đó xâm nhập vào các loài động vật có vú sống về đêm như cầy hương và lây nhiễm sang người.
Sau khi bùng phát ở Trung Quốc, SARS đã lây lan sang 26 quốc gia trên thế giới, khiến 8.000 người mắc bệnh và giết chết hơn 770 người trong vài tháng.
Bệnh gây triệu chứng sốt, ớn lạnh, đau nhức cơ thể và thường tiến triển thành viêm phổi, khiến phổi bị viêm và chứa đầy mủ. Tỷ lệ tử vong ước tính của SARS là 9,6%. Tuy nhiên, không có trường hợp SARS mới nào được báo cáo kể từ đầu những năm 2000, theo CDC .
Covid-19
nCoV thuộc cùng họ virus corona với SARS, được xác định lần đầu vào tháng 12/2019 tại thành phố Vũ Hán. Đợt bùng phát ban đầu khiến Vũ Hán và nhiều thành phố lân cận của tỉnh Hồ Bắc phải thực hiện kiểm dịch rộng rãi, hạn chế đi lại và cấm nhập cảnh.
Tháng 3/2020, WHO xác định Covid-19 là đại dịch, từ đó thúc đẩy nỗ lực phát triển phương pháp chẩn đoán, điều trị và vaccine trên toàn thế giới. Virus đã gây ra hơn 5 triệu ca tử vong trong hơn hai năm bùng phát.
Covid-19 nguy hiểm nhất đối với người già, người có bệnh nền. Các triệu chứng phổ biến bao gồm sốt, ho, mất vị giác hoặc khứu giác. Biểu hiện nghiêm trọng hơn là khó thở, tức ngực và mất khả năng vận động.
Khai Tâm
Theo: Cánh cò
