Tổng thống Philippines hôm 21-8 ám chỉ sẽ hủy các cuộc đối thoại với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nếu bị ngăn đề cập đến phán quyết của Tòa trọng tài Thường trực (PCA) về vấn đề biển Đông.
Phát biểu tại lễ khánh thành nhà máy điện mặt trời ở tỉnh Romblon – Philippines, ông Duterte cho hay: “Họ nói đừng nói đến vấn đề đó. Tôi nói không. Là tổng thống một quốc gia có chủ quyền mà tôi không được nói bất cứ điều gì tôi muốn thì thà không có cuộc hội đàm nào”.
“Đừng cố kiểm soát miệng của tôi vì đó là món quà từ Chúa” – ông Duterte nói. Không đề cập cụ thể “họ” là ai nhưng nhà lãnh đạo Philippines dự kiến có chuyến thăm lần thứ 5 đến Trung Quốc vào ngày 28-8 tới.
Tổng thống Duterte ám chỉ sẽ hủy các cuộc đối thoại với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nếu bị ngăn đề cập đến phán quyết biển Đông. Ảnh: EPA-EFE
Trong bài phát biểu, dường như ám chỉ ai đó trong chính phủ Trung Quốc, ông Duterte nhấn mạnh: “Dù có thích hay không, vui hay không, giận dữ hay không, tôi xin lỗi. Nhưng chúng ta phải nói về phán quyết của tòa trọng tài và nói về chúng ta sẽ nhận được gì nếu bắt đầu thăm dò và khai thác mọi thứ có giá trị ở dưới biển”.
Ông Duterte đề cập đến đề nghị khai thác dầu khí chung của Bắc Kinh trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines. Trung Quốc trước đó đã đề nghị chia theo tỉ lệ 60/40 đối với chương trình khai thác chung nhưng chưa bên nào giải thích rõ 60/40 là sở hữu, chi phí hay lợi nhuận.
“Đề nghị 60/40 với phần lợi nghiêng về chúng tôi sẽ là một khởi đầu tốt. Tôi hy vọng nó sẽ phát triển thành điều gì đó hướng tới cách chúng ta giải quyết phán quyết của trọng tài một cách hòa bình” – ông Duterte nói thêm. Nhà lãnh đạo này cũng cảnh báo bất kỳ cuộc “phiêu lưu hay thám hiểm” nào trong vùng đặc quyền kinh tế của Phillippines đều liên quan trực tiếp đến phán quyết của trọng tài.
Hồi năm 2016, PCA bác bỏ yêu sách chủ quyền phi lý của Trung Quốc trong khu vực, phán quyết cho rằng Bắc Kinh đã đi ngược lại các nguyên tắc của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển mà nước này cũng là một bên ký kết. Theo phán quyết, Trung Quốc vi phạm chủ quyền của Philippines khi can thiệp hoạt động khai thác, thăm dò dầu khí và xây đảo nhân tạo trong vùng đặc quyền kinh tế Philippines. Trung Quốc từ chối công nhận phán quyết này.
Tổng thống Duterte gần đây thay đổi giọng điệu với Trung Quốc. Trước đó, ông luôn nói thực thi phán quyết sẽ gây ra chiến tranh và ông muốn lựa chọn đàm phán ngoại giao. Hôm 6-8, người phát ngôn tổng thống Salvador Panelo dẫn lời ông Duterte nói rằng đã đến lúc nêu phán quyết về biển Đông với Trung Quốc.
Xuân Mai (Theo SCMP)
