Trong những năm qua, Trung Quốc đã đi mua hàng loạt cảng biển từ châu Á đến Trung Đông, châu Phi, châu Âu và thậm chí cả Nam Mỹ.
Cảng Piraeus, Hy Lạp
Không chỉ vì mục đích kinh tế
Nhiều người lo ngại về việc liệu Trung Quốc có sử dụng các vụ mua lại thương mại các cảng ở nước ngoài vì mục đích quân sự hay không, dưới vỏ bọc là đưa công nghệ và nguồn lực dân sự vào sử dụng quân sự.
Theo sáng kiến Vành đai, Con đường (OBOR), Trung Quốc đã tăng đáng kể đầu tư toàn cầu, đặc biệt là cơ sở hạ tầng hàng hải.
Các công ty tiên phong của Trung Quốc như Cosco Shipping Ports và China Merchants Port Holdings đang tiến hành mua lại cổ phiếu hoặc ký thỏa thuận xây dựng nhà ga tại các cảng biển ở nước ngoài.
Cosco bắt đầu khai thác một cảng container tại Piraeus ở Hy Lạp vào năm 2008, khi chính phủ Hy Lạp gần như phá sản. Bắc Kinh đã trở thành một nhà đầu tư lớn trong ngành kinh doanh cảng ở châu Âu.
Trung Quốc đã đạt được chỗ đứng trong ba cảng lớn nhất châu Âu: tương ứng Euromax tại Rotterdam, Hà Lan (nắm giữ 35% cổ phần); Antwerp ở Bỉ, (nắm giữ 20% cổ phần); và Hamburg, Đức, nơi xây dựng một bến tài mới.
Một làn sóng đầu tư của Trung Quốc đã giúp trẻ hóa một số cảng này. Ví dụ, tại Piraeus, đầu tư của Trung Quốc trong năm 2016 đã dẫn đến thương mại tăng lên: Piraeus được xếp hạng thứ 7 ở châu Âu vào năm 2017 nhờ sản lượng container tăng từ 8 năm trước và ghi nhận 92% lợi nhuận trước thuế.
Nhưng mọi việc không phải lúc nào cũng suôn sẻ với Bắc Kinh. Tại Israel, Trung Quốc đang xây dựng hai cảng mới, tại Haifa và Ashdod. Đã có làn sóng đã kêu gọi chính phủ Israel đánh giá Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến lợi ích an ninh quốc gia.
Shaul Chorev, một Tổng tư lệnh dự bị Lực lượng Phòng vệ Israel, cựu lãnh đạo hải quân Israel và Chủ tịch Ủy ban Năng lượng Nguyên tử của quốc gia này, nhận định: “Các nhà lãnh đạo Trung Quốc ngày càng tìm cách tận dụng sự phát triển kinh tế, ngoại giao và quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc để thiết lập ưu thế khu vực và mở rộng ảnh hưởng quốc tế của quốc gia”.
“Sáng kiến đai và con đường” nhằm phát triển mối quan hệ kinh tế mạnh mẽ với các nước khác, định hướng lợi ích của họ để phù hợp với Trung Quốc và ngăn chặn sự đối đầu hoặc chỉ trích về cách tiếp cận Trung Quốc đối với các vấn đề nhạy cảm. “
Ông Frans-Paul van der Putten, một nghiên cứu viên cấp cao của Viện Quan hệ Quốc tế Hà Lan, cho biết, Trung Quốc có thể sử dụng các cảng châu Âu để gây ảnh hưởng chính trị ở các nước thành viên.
Van der Putten nói: “Việc thâm nhập sâu của Trung Quốc vào khu vực cảng châu Âu đã tạo ra một phản ứng dữ dội. Đây là một trong những lý do khiến các chính phủ châu Âu ngày càng nghi ngờ về ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc, và tại sao EU đang thảo luận về sàng lọc đầu tư nước ngoài”.
Lợi ích sâu xa
Hoạt động cảng của Trung Quốc cũng gây ra phản ứng dữ dội từ Mỹ, bởi vì nó đe dọa thông tin và an ninh mạng. Các nhà khai thác cảng Trung Quốc sẽ có thể theo dõi chặt chẽ các hoạt động tàu của Mỹ, biết được các hoạt động bảo trì, có quyền truy cập vào các thiết bị di chuyển đến và từ các địa điểm sửa chữa và tương tác một cách tự do với các thủy thủ của chúng tôi trong các giai đoạn kéo dài.
Chorev nói rằng cách tiếp cận gọi là “tích hợp quân sự để sử dụng dân sự” của Trung Quốc đã gây ra những lo ngại về các tác động an ninh của sự phát triển cảng ở Trung Quốc.
Trung Quốc có một động lực đầy tham vọng, bắt chước người Mỹ, kết hợp các ngành công nghiệp quốc phòng và dân sự với hy vọng họ làm lợi nhau. Nước này muốn sử dụng công nghệ và tài nguyên dân sự cho mục đích quân sự để đẩy nhanh quá trình hiện đại hóa quân đội của mình.
Điều này có thể bao gồm công nghệ bay không người lái, trí thông minh nhân tạo và hệ thống định vị Beidou, bắt chước cho hệ thống định vị toàn cầu do Mỹ phát triển, dự kiến sẽ sẵn sàng vào năm 2020 và sẽ được sử dụng cho cả mục đích quân sự và dân sự.
Zhang Jie, một nhà nghiên cứu tại Học viện Khoa học xã hội Trung Quốc, đã viết trong một bài báo năm 2015 về khái niệm “đầu tiên là dân sự, sau đó là quân sự”, trong đó các cảng thương mại sẽ được xây dựng với mục tiêu từ từ được phát triển thành “các điểm hỗ trợ chiến lược có thể” hỗ trợ Trung Quốc trong việc bảo vệ an ninh kênh hàng hải và kiểm soát các tuyến đường thủy chính.
Đầu tư cảng là phương thức mà qua đó Trung Quốc có thể tạo ra ảnh hưởng chính trị, kiềm chế chế các nước nhận đầu tư và xây dựng cơ sở hạ tầng có ý nghĩa quân sự cũng như dân sự để tạo thuận lợi cho các hoạt động hải quân tầm xa của Bắc Kinh, báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng (CADS), một tổ chức nghiên cứu tại Mỹ nhận định.
Nguồn SCMP
