Sau vụ xả súng kinh hoàng ở Las Vegas, một lần nữa, dư luận cũng như giới truyền thông chính thống có thêm một bài học về sự cẩn trọng trước các thông tin giả.
Ông chủ Facebook, Mark Zuckerberg, thời gian qua liên tục phải đăng đàn thanh minh trước những cáo buộc với mạng xã hội của mình – Ảnh: REUTERS
Theo báo New York Times (Mỹ), thức dậy trong buổi sáng thứ hai (2-10) sau đêm xảy ra vụ xả súng làm ít nhất 58 người thiệt mạng ở Las Vegas, nhiều người Mỹ đã rất sốc khi thấy hàng loạt tin tức “nhảy” lên trong điện thoại cho biết về nhân thân của hung thủ.
Google và Facebook điêu đứng
Các thông tin nói rằng kẻ xả súng là một người theo chủ nghĩa tự do chống Trump, yêu thích người dẫn chương trình Rachel Maddow của đài MSNBC và thích trang web MoveOn.org (một trang được thành lập thoạt đầu để phản ứng vụ ông Bill Clinton ngoại tình với thực tập sinh Nhà Trắng Monica Lewinsky).
Thậm chí có hãng tin còn nói Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) đã cho rằng hung thủ có liên quan với IS, nhiều cơ quan báo chí chính thống còn một mực khẳng định hung thủ gần đây đã cải sang đạo Hồi….
Những tiết lộ thoạt nghe rất kinh hoàng và rất sốc. Nhưng tất cả đều là tin giả. Đáng lo ngại hơn, những tin tức giả này đã bị phát tán rất nhanh và rất rộng qua hai nền tảng được dùng phổ biến nhất trên mạng hiện này là Google và Facebook.
Trường hợp của Google liên quan tới những thông tin giả mạo phát đi từ diễn đàn mạng đầy tai tiếng 4Chan khi một nhóm “dư luận viên” trên diễn đàn này đã rắp tâm phát tán âm mưu gắn vụ xả súng này cho những người theo quan điểm tự do.
Một trong những chủ đề thảo luận trên diễn đàn 4Chan đã xác định sai về danh tính cũng như thân phận của hung thủ, nhưng chủ đề đó đã được lọt vào phần “top stories” (những câu chuyện hot nhất) của Google, và được “treo” suốt nhiều giờ liên tiếp trong các kết quả tìm kiếm của công cụ này khi người dùng đánh từ khóa tìm kiếm là tên của hung thủ.
Còn ở sự cố tin tức giả xảy ra với Facebook là việc trang “safety check” (thông báo tình trạng an toàn) ở vụ xả súng tại Las Vegas đã đăng tải một nội dung của trang web có tên “Alt-Right News”.
Đoạn thông tin đó đã xác minh sai về hung thủ xả súng và mô tả tên này như một người theo chủ nghĩa tự do, thù ghét tổng thống Trump.
Bên cạnh đó, một số người còn đọc được câu chuyện trên trang “trending topic” (chủ đề đang gây chú ý) của Facebook đã được hãng tin Sputnik của Nga đăng tải. Bản tin này nói FBI cho rằng hung thủ xả súng có quan hệ với nhóm khủng bố IS.
Do lỗi kỹ thuật?
Cả Google và Facebook đổ lỗi cho những trục trặc về thuật toán của họ đã gây ra các sự cố tin tức giả.
Người phát ngôn của Google nói: “Thông tin này nhẽ ra không nên xuất hiện trong bất cứ cú phép tìm kiếm nào, và chúng tôi sẽ tiếp tục cải thiện thuật toán của mình để ngăn không cho sự việc này tái diễn trong tương lai”.
Trong khi đó, người phát ngôn Facebook ní: “Chúng tôi vẫn đang nỗ lực khắc phục sự cố đã khiến vấn đề này xảy ra và rất lấy làm tiếc vì nó đã gây hoang mang cho mọi người”.
Có thể thấy sự việc vừa xảy ra sau vụ xả súng kinh hoàng tại Las Vegas không phải là vụ việc đơn lẻ duy nhất. Trong vài năm qua, những kẻ cực đoan, những người theo thuyết âm mưu và cả các tuyên truyền viên có sự chống lưng của các chính phủ đã hình thành thói quen lợi dụng các biến cố lớn để tranh thủ tạo dư luận có lợi cho mình.
Những nhóm người này đã sử dụng “các quả bom từ khóa” vốn rất hợp với công nghệ tối ưu hóa tìm kiếm và các tít tựa bài gần gũi với những thuật toán hoạt động trên các nền tảng tin tức.
Họ cũng rất giỏi trong việc lợi dụng các nền tảng công nghệ phát tán thông tin theo thời gian thực kiểu như 4Chan, Reddit, Facebook, Twitter hay Google để lèo lái dư luận.
Ngay cả khi những chiến dịch tung tin giả, tin thất thiệt bị phát hiện và ngăn chặn, quá trình can thiệp đó cũng phải mất từ vài giờ cho tới vài ngày. Và khoảng thời gian đó đã là đủ để những tin tức sai lạc được gieo rắc tới hàng triệu người dùng trên mạng Internet và hậu quả của nó thì thật khó mà đo đếm được.
Trong sáng nay (3-10) giờ Việt Nam, khi truy cập vào công cụ tìm kiếm Google, nếu đánh từ khóa tìm kiếm “liberal”, bạn sẽ thấy hiện ra kết quả là một trang thông báo lỗi với thông điệp: “Hệ thống của chúng tôi đã phát hiện thấy lưu lượng truy cập bất thường từ mạng máy tính của bạn. Vui lòng thử lại yêu cầu của bạn sau. Tại sao việc này lại xảy ra?” Chưa rõ hiện tượng này có liên quan gì tới những kiểm soát của Google sau vụ việc ở Las Vegas hay không.
- D. KIM THOA
Theo Tuổi trẻ
